Steeds meer ziekenhuizen focussen zich op datagedreven zorg. Aan de hand van medische data maken ze analyses en rapportages om zorgprocessen bij te stellen en te verbeteren. In een eerder artikel spraken we met Luc Harlet, medisch directeur bij AZ Delta, en Peter De Jaeger, chief innovation officer van RADar (het leer- en innovatiecentrum van het ziekenhuis), over het belang van datagedreven zorg. In dit artikel leggen ze uit welke uitdagingen datagedreven zorg met zich meebrengt voor AZ Delta.
Kwaliteit en patiëntveiligheid als motivatie voor datagedreven zorg
Medische data kunnen op verschillende manieren worden ingezet, bijvoorbeeld om klinisch onderzoek uit te voeren, maar ook om allerhande zorgprocessen onder de loep te nemen. Denk aan de doorlooptijd van een patiënt: hoe lang spendeert die gemiddeld op een bepaalde dienst en waarom duurt dit zo lang? Luc Harlet vertelt: "Data zijn een tool om de kwaliteit van je procedures en de zorg in het algemeen te verhogen. Wanneer je een meer kwaliteitsvolle zorg kan aanbieden, stijgt eveneens de patiëntveiligheid. Deze twee belangrijke elementen vormen de motivatie om in te zetten op datagedreven zorg." Peter De Jaeger vult aan: "De kwaliteit kan je verbeteren door een computer te gebruiken op zijn sterkte. Deze machines kunnen voor concrete vraagstukken in ongelooflijk veel dimensies en op zeer korte tijd verbanden zoeken en analyses maken. Die analyses vertalen we dan opnieuw naar iets dat begrijpbaar is voor artsen en dat hen ondersteuning biedt. Daar ligt de grote meerwaarde van datagedreven zorg."
EPD als bron van data
Alle medische data moeten natuurlijk ergens worden ingegeven en opgeslagen. Bij AZ Delta gebeurt dit alles in het elektronisch patiëntendossier (EPD) HiX. De Jaeger: "Het EPD vormt het hart van alle data. De data is mooi toegankelijk waardoor we die makkelijk kunnen verwerken. Soms is het een beetje zoeken, omdat HiX een heel groot systeem is dat veel informatie bevat, maar eens je je weg gevonden hebt, kan je bijna alles. Een andere kracht van het EPD is dat het geautomatiseerd is. Hoe meer je kan automatiseren, hoe kwalitatiever de gegevensregistraties verlopen. Je elimineert manuele handelingen die vaak een bron van fouten vormen. Op vlak van datagedreven zorg kunnen we heel veel doen met ons EPD dus daar zijn we zeer blij mee. Ons doel voor de toekomst is om HiX te gaan gebruiken als echte cockpit waarbij we eigen ontwikkelingen en resultaten in het EPD kunnen brengen."
Het principe van datagedreven zorg klinkt natuurlijk heel mooi, maar in werkelijkheid komen er wel wat uitdagingen bij kijken, ook in AZ Delta. Luc Harlet en Peter De Jaeger benoemen de voornaamste uitdagingen binnen hun organisatie hieronder.
1. Belang van kwalitatieve data
"Om waardevolle analyses te kunnen maken, heb je kwalitatieve data nodig", stelt De Jaeger. "Daarbij is het belangrijk om ook de klinische context van data te verzamelen. De uitdaging waar we vandaag tegenover staan, is om ervoor te zorgen dat onze data niet zomaar domme datapunten zijn, zoals een regeltje in een Excelbestand, maar klinisch relevante informatie wordt op het moment van registratie. Waarom heeft een arts bijvoorbeeld bepaalde metingen gedaan en wat was het besluit of de redenering erachter? Het is soms een lastige opgave om die informatie bij elkaar te krijgen. Daarom hebben we een project opgestart waarbij we de data die artsen ingeven in het elektronisch patiëntendossier, koppelen aan een klinisch pad zodat de klinische context wordt meegenomen."
Luc Harlet vervolledigt: "Daarnaast is het essentieel om de artsen te overtuigen van het belang om gestructureerd gegevens in te voeren in plaats van via losse tekst. Wanneer gegevens allemaal op dezelfde manier worden geregistreerd, is het veel eenvoudiger om analyses en vergelijkingen te maken. In tegenstelling tot wanneer artsen hun bevindingen via losse tekst neerpennen en andere verwoordingen gebruiken, dan verlies je het overzicht. Gestructureerde data liggen dan ook aan de basis voor kwalitatieve data."
2. Data governance
"Ook privacy en data governance hangen nauw samen met datagedreven zorg", stelt Harlet. "We moeten er heel goed over waken dat onze data niet terecht komen op plaatsen waar ze niet horen." De Jaeger bevestigt: "Er is veel interesse in kwalitatieve data. Daarnaast beseffen artsen vaak niet wat er met data gedaan kan worden buiten hun wil om. Wanneer een datapunt niet meer te herleiden is naar drie patiënten of minder, valt het buiten GDPR en zou je het bij wijze van spreken kunnen verkopen. We hebben het bovendien over een datapunt, maar in werkelijkheid gaat het over een persoon die doodziek is. Die koppeling met de werkelijkheid is belangrijk om in het achterhoofd te houden zodat er niet lichtzinnig wordt omgegaan met het gebruik van medische data."
3. Snel evoluerend landschap
"Tien tot vijftien jaar geleden was data nog geen grote issue", vervolgt Harlet. "Het online gebeuren was een redelijk nieuw concept en iedereen gooide alles op internet en social media zonder erbij na te denken. Nu moeten we eigenlijk al tien jaar vooruit proberen denken om ervoor te zorgen dat we onze data veilig bewaren." De Jaeger voeg toe: "Daarnaast blijft de computerwereld innoveren en schieten nieuwe technieken als paddenstoelen uit de grond. De snelheid waarmee dingen evolueren is soms zelfs eerder schrikwekkend. Het is dan ook moeilijk in te schatten wat de toekomst op vlak van datagedreven zorg zal brengen."
4. Bewustwording van artsen
"Een andere voorwaarde om datagedreven zorg positief te kunnen benaderen binnen het ziekenhuis, is om de artsen en andere medewerkers mee te nemen in het verhaal. Zolang ze het concept niet begrijpen en het een ver-van-hun-bedshow blijft, zullen ze er minder voor open staan. Daarom is het belangrijk om de voordelen van datagedreven zorg, zoals statistieken en rapportering, duidelijk te maken. Op die manier kunnen we onze patiëntzorg zo kwalitatief mogelijk maken en de gezondheid van onze patiënten, maar ook van de burgers in het algemeen, vertalen naar een breder perspectief. Dat bewustzijn is een cruciale leercurve," verklaart Harlet.
